Uważa się że nadciśnienie tętnicze samo w sobie nie daje objawów, jednak nieleczone prowadzi do istotnych powikłań i zwiększenia ryzyka zgonu, dlatego określane jest mianem cichego (niemego) zabójcy. Szczególnie w początkowym okresie choroby nadciśnienie tętnicze zwykle jest bezobjawowe, co może trwać różnie długo. Z biegiem czasu jednak pojawiają się objawy, takie jak bóle głowy, zawroty głowy, zmęczenie, zaburzenia koncentracji, zaburzenia widzenia, kołatania serca, bóle w klatce piersiowej, duszność wysiłkowa. Objawy te nie wynikają z choroby nadciśnieniowej samej w sobie, ale z powikłań będących jej skutkiem. Nadciśnienie tętnicze istotnie zwiększa ryzyko rozwoju miażdżycy, retinopatii (uszkodzenia siatkówki oka), niewydolności serca, choroby wieńcowej, zaburzeń rytmu, a także zawału serca oraz udaru mózgu.
Warto również zwrócić uwagę na objawy nadciśnienia tętniczego wskazujące na jego wtórny charakter, czyli będące związane z przyczyną choroby nadciśnieniowej. Do objawów sugerujących przyczynę tego schorzenia można zaliczyć:
- Chrapanie – co wskazuje na obturacyjny bezdech senny,
- Bóle głowy, kołatania serca, wzmożona potliwość i bladość, napadowe objawy – co wskazuje na guza chromochłonnego,
- Osłabienie mięśniowe – sugerujące pierwotny hiperaldosteronizm,
- Szybki przyrost masy ciała, zaokrąglenie owalu twarzy (twarz księżycowata), wzmożone pragnienie, częstomocz, zaburzenia nastroju – co wskazuje na zespół Chushinga,
- Chromanie przestankowe (bóle łydek podczas chodzenia), bóle głowy, utraty przytomności, krwawienia z nosa – wskazujące na koartktację aorty,
- Zakażenia lub nieprawidłowości dróg moczowych, krwiomocz – sugerujące miąższową chorobę nerek,
- Nawracające obrzęki płuc – związane z zwężeniem tętnicy nerkowej.
Warto poszukiwać przyczyn nadciśnienia tętniczego w przypadku podejrzenia wtórnej postaci choroby, gdyż leczenie przyczyny jest niezbędne aby osiągnąć normalizację wartości ciśnienia tętniczego.
Badania obserwacyjne pokazują, że nawet 42% dorosłych Polaków ma podwyższone ciśnienie tętnicze w jednorazowym pomiarze. Jednak do rozpoznania nadciśnienia tętniczego niezbędne jest stwierdzenie podwyższonych wartości ciśnienia tętniczego w co najmniej 2 pomiarach dokonanych podczas co najmniej dwóch różnych wizyt. Górną granicą ciśnienia tętniczego w pomiarach gabinetowych jest wartość 140 mmHg dla ciśnienia skurczowego i 90 mmHg dla rozkurczowego. Do rozpoznania wystarczy, że jedna z tych wartości przekracza granicę normy.
Biorąc powyższe pod uwagę szacuje się, że w Polsce na nadciśnienie tętnicze cierpi aktualnie około 11 milionów ludzi. Częstość występowania tej choroby wzrasta i do 2035 roku liczba chorujących na nadciśnienie tętnicze zwiększy się o połowę. Istotne znaczenie ma wczesne rozpoznanie choroby, co umożliwia wdrożenie leczenia i skuteczne zapobieganie powikłaniom. Dane obserwacyjne wskazują, że około 30% Polaków nie wie o swojej chorobie nadciśnieniowej, a prawie 40% dorosłych nie zna wartości własnego ciśnienia tętniczego. W ramach prewencji pierwotnej zalecane jest wykonanie co najmniej 1 pomiaru ciśnienia tętniczego w roku u każdej osoby dorosłej, bez względu na wcześniejsze wartości pomiaru czy występowanie objawów.
Piśmiennictwo: Zasady postępowania w nadciśnieniu tętniczym. Wytyczne PTNT 2019
